Jeśli chodzi o liczebność populacji Zaatari to drugi po kenijskim Dadaab tułaczy obĂłz na świecie. Najlepiej opisany i zmapowany. Czwarte miasto Jordanii. Dwieście dwadzieścia siedem ulic. Szesnaście tysięcy domostw. Na mapach zaznaczono każdy budynek. OprĂłcz namiotĂłw i kontenerĂłw - trzy tysiące innych rozmaitych punktĂłw: sklepy, małe biznesy, szkoły, kliniki, tereny rekreacyjne, biura, centra rejestracji, łazienki, kuchnie, zbiorniki na wodę pitną, kosze na śmieci, meczety, a nawet latarnie. Wybrano jedynie te najważniejsze, zorientowano mapę wobec Mekki i rozdano uchodźcom - niech wiedzą, gdzie są. Ale mapy powstają głĂłwnie dla tych, ktĂłrzy obozem zarządzają.

Tylko w Jordanii jest trzysta tysięcy niepełnoletnich SyryjczykĂłw. Setki, jeśli nie tysiące, wędrują bez opieki dorosłych. Każdy uchodźca z Syrii, mały czy duży, kosztuje trzy i pĂłł tysiąca dolarĂłw rocznie. Świat, ktĂłry w tej sprawie Jordanię wspiera, pokrywa jedynie trzydzieści procent wydatkĂłw. Gospodarze boją się, że przybysze zabiorą im pracę i wodę. Przybysze narzekają, że nie wszyscy tutejsi rozumieją ich bĂłl, że z ich cierpienia czerpią korzyści. Tak bywa. Ale jest też wspĂłłczucie, zrozumienie, cierpliwość. Każdego dnia zjawiają się nowi tułacze. Nie dla wspaniałych jordańskich krajobrazĂłw wloką się nocą przez kamienną pustynię, nie dla słodkich pomidorĂłw. Tam mieli swoje. Przychodzą, by żyć. I tęsknić. Kiedy Arab opuszcza ukochaną kobietę albo drogą mu ojczyznę, czuje gurbę. To nostalgia, wyobcowanie, świadomość wygnania i żal za utraconym. Dręczące poczucie bycia nie u siebie. Słowo gurba wywodzi się od ciemnego słowa garaba znanego w islamie jako przeciwieństwo jasnego słowa szaraka.
Szaraka - wschodzące słońce, obcowanie z Bogiem.
Garaba - ciemność. Tego nic nie ukoi. Tylko powrĂłt.

Książka "Kontener" rozpoczyna nowy projekt reporterski Wojciecha Tochmana "Migracje". Każda z książek cyklu będzie powstawała we wspĂłłpracy z absolwentem/absolwentką Polskiej Szkoły Reportażu.

Relacja reporter-bohater reportażu nie jest prosta. Bo jest bardzo bliska i intensywna. Bywa, że odkrywają przede mną najbardziej ukryte tajemnice duszy, swoje najstraszniejsze doświadczenia. Płaczą, czasami i ja z nimi. Obie strony wiedzą, że ta ciepła i prywatna rozmowa zostanie w końcu upubliczniona. Obie strony się na to zgodziły. Czy autor ma pisać o wszystkim, co usłyszał? Czy powinien chronić rozmĂłwcę? Bohater wie od samego początku, że nasza znajomość nie potrwa długo. Kilka dni, tygodni, może miesięcy. NiektĂłrzy rozstanie z reporterem przeżywają jak stratę. Tak jak lekarz nie może utrzymywać kontaktĂłw z wszystkimi swoimi byłymi pacjentami, tak nie mogę tego robić i ja. Racja, praca reportera to spacer po kruchym lodzie.

Zbrodnia, ktĂłrej nie można wybaczyć, i jej ofiara. Dramat rodziny, z ktĂłrego nie da się podźwignąć. Skazana kobieta i jej krzywda bez kresu.

W Historii na śmierć i życie, reportażu z pogranicza true crime i dramatu psychologicznego, Wojciech Tochman pisze o dziewczynie, ktĂłra za swoją młodość, płeć i urodę zapłaciła wszystkim, co miała i co mogłaby mieć. Składa też hołd wybitnej reporterce Lidii Ostałowskiej. To ona pierwsza zaczęła dokumentować tę długą historię. Książka jest ich wspĂłlną opowieścią - o przemocy, strachu, zemście, tęsknocie i niesprawiedliwości. Zaczyna się w połowie lat dziewięćdziesiątych, toczy przez ćwierć wieku zmieniającej się Polski aż do dzisiaj i wciąż trwa.

Świat po ludobĂłjstwie. Kambodża po Pol Pocie. Samotność i pustka. Trauma i obłęd. Pianie kogutĂłw, płacz psĂłw to opowieść o ludziach, ktĂłrych odwaga na zawsze została złamana. O bĂłlu, ktĂłrego nie dało się ukoić. O lęku, ktĂłry nie odszedł i wciąż sprzyja przemocy. O nieufności, ktĂłra zabija wspĂłlnotę. Także o bezradności wobec uczuć i wobec choroby.